Geçen hafta itibariyle 5-6 yıl önce katıldığım Solfasol Gazetesi'nden ayrılmış bulunmaktayım. Ayrılma nedenim grup içi yaşan bir taciz olayı ardından grup içinde bazı kişilerin tacize karşı baskıcı ve dayatmacı bir tutum izleyerek tacize uğrayan kadınları ikinci bir kez şiddete maruz kalmasına yol açılmasıdır. Bu tür bir konu herkesi ilgilendirdiği için ayrılma gerekçemle birlikte Solfasol'den tamamıyla ayrıldığımı kamusal olarak duyurmak istedim. Bu aşağıda paylaştığım yazı, yaşanan tacize dair mail grubunda gazetenin kurucu çekirdek ekibinden bir erkek arkadaşın kadınların yaşadığı tacize ilişkin sorgulayan mailleri ve sonrasında çıkan tartışmalar sırasında yazıp gönderdiğim bir maildi. Okunma kolaylığı olması açısından küçük düzeltmelerle ve isimler çıkarılarak yazı metni haline getirdim. Bu mailden yaklaşık bir hafta sonra gruptan ayrıldım, benden önce çok sayıda insan ayrıldı, kimisi açıklayarak kimisi sessizce. Bunun en büyük sebebi bir hafta boyunca söz konusu arkadaşın yazdığı mailler ardından kendisine yönelik yapılan hiç bir eleştiriyi ya da sorulan soruyu muhatap almayıp sessiz kalmasıydı. Yaklaşık bir hafta sessizliğin üzerine mail adreslerinin kapanmasıyla ilgili teknik bir soruya hiç bir şey olmamış gibi cevap verip başka kimseyi muhatap almaması da durumu iyice kabul edilemez bir hale getirdi. Benim için bardağı taşıran son damlaysa grupta benim gibi eskiden yer almış olan bir kadının da taciz eden kişi tarafından zamanında rahatsız edildiğini açıklayıp gruptan tamamıyla ayrıldığını belirten mailiydi. Bunun üzerine denecek bir şey zaten kalmamıştı benim için de; hele de üstüne bir kaç kişinin gazetenin yeni sayısının çıkarılması gerektiği, abonelere olan sorumluluk hatırlatması ve bütün bu problemleri bir araya gelip konuşursak çözeriz, hep beraber forum yapalım diye önerilerini görünce daha fazla dayanmayıp ayrıldım. Bu süreçte tam olarak ne yaşandığını detaylı olarak başka bir yazıda anlattım, merak edenler bu linkten okuyabilir.


Bu konuda yazmaya başlamadan önce Solfasol Gazetesi’yle olan ilişkimden kısaca bahsedeyim. İlk kurucu ekip kadar eski olmasam da bugünden bakıldığında baya eski üye sayılırım; üç yıldır Van'da öğretim üyesi olarak görev yaptığım için sadece uzaktan abonelik desteği veriyorum. Gazetede ilk kadın ve kent dosyasını hazırlayan ekipteydim ve o zaman da gazetedeki toplumsal cinsiyet eşitsizliği konusunda sıkı tartışmalar yapmış biriyim. Van'a gittikten sonra son dönem Solfasol'ün yaptığı işleri çok beğenip bir dönem parçası olduğum için mutlu oluyordum, öğrencilerime veriyordum okumaları için; bunda şüphesiz kadın ve lgbt arkadaşların artan aktif katılımının etkisi büyük. 

Bugün grupta tanıdığım çok az kişi kaldı haliyle, fark ettim ki bu tartışmaya dahil olan sadece erkekleri tanıyorum neredeyse. Bu bilgi önemli çünkü grup içi yaşanmış bir olay tanıdıklık/arkadaşlık üzerinden ele alınılıyor. Tacize uğrayan kadın arkadaşların hiç birini tanımıyorum, aralarında ismen bildiklerim var o kadar. Erkek arkadaşlardan bazıları için tanıdık lafı yetersiz kalır, baya arkadaştık; tacizi yapanla da yıllarca Odtü'den tanışırız, mahalle komşuluğu yaptık, öyle ki son kaldığım evde yıllarca ahşap masasını kullanmıştım. 

Bunları niye yazıyorum çünkü böyle bir mevzuda bunların hiç bir ehemmiyeti yok, çok sevdiğimiz, iyiliğini gördüğümüz erkeklerin tacizde bulunduğunu ilk kez öğrenmiyoruz; ve daha da önemlisi ortak bir sosyal/politik çevredense arkadaşları/mız tarafından nasıl korunup kollandığını da defalarca deneyimledik. Yani grupta tartışılan mevzu kadınlar için ne yeni ne farklı bir şey. Bu yüzden şaşırtmadı ama birçok kişi gibi beni de epeyce üzdü. Tanıdığın, birlikte başka bir dünya kurma hayliyle yan yana geldiğin insanların bir kadına tacizde bulunduğunu ya da taciz konusunda aldıkları içler acısı tavrı görmek tarifsiz bir hayal kırıklığı, sanırım kadınlar olarak yıllarca en çok biriktirdiğimiz şey bu hayal kırıklığı ve güven kaybı duygusu; ve bununla yasamak, mücadele etmek zorunda kalmak bile başlı başına bir şiddet.

Buradaki tartışmalarla ilgili söylenecek çok şey var, ama hem çoğu söylenmiş zaten hem de bir kısmı uzaktan bana düşmez. Ancak yazacağım bir kaç noktayı hem eski bir Solfasol dostu hem de uzun yıllardır bu konularda çalışan ve taciz, tecavüz vb. konularla mücadele etmeye çalışan biri olarak okumanızı isterim.

Her şeyden önce ben kadınların bu kadar özenli bir şekilde süreci yürütmek için gösterdikleri çabaya diyecek söz bulamıyorum; ve buna rağmen gördükleri tepki karşısında duydukları hayal kırıklığının ağırlığını tahmin edebiliyorum. Dürüst olayım, maillerini okurken hep içimden umuyorum bu caba boşa çıkmaz hissi vardı, son iki günde ise artık bu neyin tartışması noktasına geldim. Özellikle yasadıkları tacizleri anlatmak zorunda kalan kadın arkadaşlara cesaretleri için  ve hala o noktada bile taciz edeni ifşa etmeme kararına bağlı kalmalarına saygı duyuyorum; ama ne olursa olsun böyle bir şiddet yaşamak durumunda kaldıkları için çok üzgünüm. 

Bu duruma yol açan arkadaşın mailindeki sorgulamaları birçok  kişi gibi dehşetle okudum, niyeti ne olursa olsun asla böyle bir konuda bir erkek bu tür soruları sorma hakkında kendini göremez. Bir türlü kabul etmek istemiyoruz ama ne yaparsak yapalım kadınlar ve erkekler arasında yapısal/tarihsel ve hala devam eden bir eşitsizlik, ezme/ezilme ilişkisi var ve kadınları ilgilendiren bir mevzuda, hele de erkek şiddeti konusunda, bir erkeğin bu konuda böyle bir sorgulamaya girmesi kabul edilemez. Bana sorarsanız kendinden farklıyla birlikte yaşama, buna ilişkin politika yapma en çok da bir had meselesidir, kendi eşitin olmayan senden daha dezavantajlı gruptan biriyle ilişkimizde söylediğimiz söz, aldığımız tavrı bu had belirlemelidir. Burada en trajik ve ürkütücü  olan yan, bunu yıllardır insan hakları alanında çalışan bir arkadaşımızın yapıyor olması. Sonrasında onu desteklemek için ben onu tanıyorum, niyeti bu değil gibi ifadelerin ise tutulur yanı yok çünkü cinsel taciz politik bir mevzu Solfasol de toplumsal/politik bir alan, burada niyet okuyarak tartışma yürütürsek bir yere varamayız.

İtiraf edeyim tacize dair kadınları sorguladığı mailin ardından demek istediğini açıklamak için yazdığı ikinci mailinin tamamını okuyamadım, içim kaldırmadı; uzun suredir taciz konusunda bu kadar kötü bir yaklaşım görmemiştim, arkadaşı olarak utandım. Yarıdan sonrasını satır atlayarak okudum, bu kadar şeyi yaşayan kadın arkadaşlardan özür diliyorum bir maile bile tahammül edemediğim için. Mailde en çok dikkatimi çeken şey sürekli dedikodu ve benzeri ifadelerin sıklıkla kullanılması ve bunların tacize uğrayan kadınların güvenilirliğini sarsmaya yönelik olması; Solfasol’de yer aldığım onca zaman her toplantı sonrası bir sürü olay, kişi hakkında konuşuldu, bundan tartışmalar çıktı da bir tanesi için bile dedikodu türü ifadeler kullanılmadı. Ama mevzu kadınları ilgilendiren ve kadınlar arasında yürütülen bir konu olduğunda ilk aklımıza gelen ifadelerden birinin dedikodu olması aslında çok şey anlatıyor. Taciz gibi bir konuda kadınların bu deneyimleri kendi aralarında paylaşmaları ve bu süreci nasıl yürütecekleri konusunda birlikte konuşarak karar vermelerinden daha doğal ne olabilir ki; zaten bu son iki gündeki mailler kadınların kendi dayanışma ağlarını kurmalarının ne kadar gerekli olduğunu hepimize fazlasıyla gösterdi.

Son olarak tacizde bulunan arkadaşın kendini ifşa ve özür mailiyle ilgili bir kaç şey; sonraki maillerde “arkadaş özür diliyor, ne derseniz yapmaya hazırım diyor” minvalinde cümleler gördüm. Maili dikkatle bir iki kez okudum sırf bu yüzden, Evrensel gazetesinde cinsiyetçi karikatürü için özür dilerken yanlış anlaşıldım diye bir açıklama yapan bir adam vardı adını unuttum, bu mailin ondan farkı ne bulamadım. Bu mailde tek iyi şey var, o da inkâr etmeyip karşı saldırıya geçmemesi ama bunun için de şükredecek, hele daha ne yapsın diyecek halimiz yok. Her şeyden önce buradaki özür kişisel bir mevzu değil, bir arkadaşımızın kalbini kırdık da özür dileyip barışalım geçsinlik bir şey değil. Politik zeminde özür açıklık, sorumluluk gerektirir her şeyden önce, neyi nasıl dediği mühimdir. Zaten sonunda dediğiyle özrünün bir kıymeti kalmıyor; izin verilirse hepsinin yanlış anlamadan ibaret oldugunu açıklayabilirmiş. Ben kadınların yazdıklarından tekrar ayrıntı vermek istemiyorum ama yanlış anlaşılmalık bir durum olmadığı ortada, ve ayrıca yedi kadın da mı yanlış anlamış?! Ayrıca bunca zaman taciz edenin kendisi olduğunu bilmemesine ne diyeyim bilemedim, bu kısım bence epey bi muğlak, kadınlardan bu kadar uyarı almasına rağmen hiç üstüne alınmamış, taciz olarak görmemiş anlaşılan.

Gelelim buradan nereye gidileceği sorusuna, bu kadar şey söyleyip bir öneri yapmadan çekilmeyi doğru bulmuyorum. Tabi ki bunları şiddetle mücadele alanında kendi deneyimlerimden ve öğrendiklerimden yola çıkarak yaptığım bir fikir paylaşımı, tartışmaya bir katkı olarak görmenizi isterim, yoksa ne yapılacağını söylemek tabi ki benim haddim değil. Bu noktadan sonra bana kalırsa ilkesel olarak ilk yapılması gereken şey, taciz yapan arkadaşın Solfasol’den uzaklaştırılmasıdır; istediği kadar kabul etsin, özür dilesin tacize uğrayan kadınların taciz eden kişiyle aynı grupta birlikte çalışmaya devam etmesi ciddi bir sorun, ve aynı zamanda genel olarak tüm kadınların rahat ve güvenli hissetmeyeceği bir alan olacak böylelikle Solfasol, hele de bu son tartışmalardan sonra. 
Bunun dışında taciz konusunda eril, baskıcı/dayatmacı ve şiddet üreten tavırlarda bulunan arkadaşların da yaklaşımları ve yaptıkları ele alınmalı, bu ise Solfasol’de şu an aktif olan arkadaşların ve özellikle kadınların sözleri ve talepleri gözetilerek, belirleyeceği bir süreçle yürütülebilir kanımca. 

Bu süreçlerde en zor olan kısım arkadaşlık mevzusu şüphesiz; maalesef ki arkadaşlarımıza konduramıyoruz bir türlü tacizi ya da tacize karşı aldıkları eril tavırları ama maalesef yaşadığımız gerçeklik böyle ve buna göre tavır alıp çözüm üretmeliyiz. Burada taciz üzerine yazılanların, daha önce Ankara'da şimdi Van’da karşılaştığım taciz vakalarında duyduğum tepkilerin sadece inceltilmiş hali olduğunu söylesem abartmış olduğumu düşünebilirsiniz ama inanın değil. Genç kadınlar uğradığı tacizi zor bela söylediklerinde çok benzer sorgulamalara maruz kalıyor ve etraflarındaki insanlar ama ben onu yıllardır tanıyorum, niyeti o değildir diye savunuyor. Bu benzerlikleri basit bir tesadüf görmek bence asıl mevzuyu kaçırmak olur, ataerkil heteronormatif bir toplumsal dünyada yaşıyoruz, ve kendi kurduğumuz alternatif alanlara da bunu maalesef taşıyoruz çünkü başka türlüsünü çok az biliyoruz; ancak, şu var ki biz kendi alternatif toplumsal alanlarımızda bir şiddet mevzusunu bile yine şiddet üreterek çözmeye çalışıyorsak o zaman ne farkımız kalır onca karşı çıktıklarımızdan, eleştirdiklerimizden, kol kırılır yen içinde kalır zihniyetindeki ilişkilerden, aman tadımız kaçmasın ali rıza bey diyen ailelerden; ve ne anlamı kalır birlikte başka bir dünya hayali kurmanın? 

Solfasol toplumsal ve politik idealleri olan bir oluşum; bu yüzden de yeri geldiğinde gerekli tavır ve eylemleri alması gerekir, hiç kimseye arkadaşımız, dostumuz ya da ne çok emeği geçmiş diyerek ayrıcalık tanımadan; hepimiz kardeşiz’e bağlanacak bir naifliğin bizi bir yere götüreceğini düşünmüyorum, hepimiz ne kardeşiz ne eşitiz ama bunu mümkün kılmak için uğraşıyor, bir arada eşit, adil ve barışcıl bir yaşamı kurmanın yollarını arıyoruz, ve asıl kıymetli olan da bu çaba zaten bu yüzden bu çabanın hakkını vermeliyiz.

Bu blogu "kimbilir güzel şeyler olur belki" diye yazarak açmıştım, ama konumuz hep taciz, şiddet, tecavüz vb. Kim istemez güzel, umutlu şeylerden bahsetmeyi ama yaşadığımız gerçeklik buysa da gördüğümüzü, bildiğimizi anlatmak düşer bize.

Bu yazıyı, epeyce uzun zamandır bir şekilde parçası olduğum Solfasol Gazetesi'nden geçen hafta ayrılmam üzerine yazıyorum. Başlıktan da anlaşılacağı üzere gruptan yaşanan bir taciz ve sonrasında alınan tavırlar nedeniyle bu kararı almak durumunda kaldım. Bu bir ifşa yazısı değil, daha çok bir deneyim paylaşımı olarak yazmak istedim çünkü karma gruplarda, örgütlerde çok yaygın olarak yaşanan taciz konusunun mümkün olduğunca çok konuşulmaya ihtiyacı var, ve herkes kendi köşesinde yaşayıp, üzerine yaşadığıyla kalması, hatta çoğu zaman hiç duyulmaması en çok karşılaştığımız durumlar. Oysa ki bir problemi çözüm bulabilmek için ilk önce açığa çıkarıp üzerine konuşabiliyor olmamız gerek.

Tacizle ilgili kısma geçmeden önce küçük bir not düşeyim. Gazete Solfasol'le ilişkim yaklaşık olarak 5-6 yıl önce başladı. Ankara'da olduğum dönemde bir süre aktif olarak grupta yer aldım, düzenli toplantılara/etkinliklere katılıp gazetenin hazırlanması sürecine katıldım. Gazetenin ilk kent ve kadın dosyasını bir grup kadın arkadaşla birlikte yaptık, ve daha sonra 8 Mart, 25 Kasım'ın olduğu sayıları. Her kadının, hele de feministlerin, çok iyi bileceği gibi bunların hepsi belli bir mücadeleyle oldu ama her şeye rağmen keyifli ve umut veren bir süreçti. Kendi adıma özellikle kadınların daha çok yazması ve haber yapması için uğraştım çünkü erkeklere göre gözle görülür şekilde az sayıdaydı. Fakat bir noktadan sonra yapısal olarak bazı şeyleri değiştirmenin çok imkanı olmadığını düşünerek ve dönemsel olarak bunun için de yeterli enerji bulamadığım için uzaklaştım. Bunda özellikle yazması için çok uğraştığım bir kadın arkadaşın yazdığı ilk haber-yazının hiç bir bilgi verilmeden gazeteden çıkarılmasının önemli bir etkisi oldu. Gazetenin düzenlenmesi sırasında işlevsel/pratik nedenlerle çıkarılmıştı, yani kadın olduğu için değil; ancak az sayıdaki kadın imzalı yazılardan biri, ve üstelik ilk kez yazan biri olması, ve haber bile verilmeden yapılmamasını kabul edemedim, yazmayı bu şekilde bıraktım. Ancak bunu karşılıklı konuşup tartışabildik ve bu nedenle de gönül bağımı ve dışarıdan destek vermeyi sürdürdüm. Son 3 yıldır Van'dayken de aboneliğimi sürdürdüm, arkadaşlarıma abone olmaları için önerdim, gazeteyi öğrencilerime okuttum, haberlerini sosyal medyada paylaştım ve son dönemde yaptıkları güzel işlerden dolayı bir dönem aktif parçası olmaktan gurur duydum uzaktan. Ancak maalesef buraya kadarmış, konu taciz olunca tabi ki daha fazla duramazdım.


Şimdi olaylar şöyle gelişti; ben burada mail grubunda dahil olduğum son bir haftayı kısaca özetlemeye çalışarak ayrılma hikayemi anlatacağım, yoksa taciz olayı en az bir aydan fazladır grubun gündeminde. Belki bu önceki kısmı da başkaları  anlatır çünkü buna gelene dek bu süreçte epey uğraşıp yıpranan kadınlar var.

Aslında ben uzaktan biri olarak tartışmaya dahil olmayı düşünmüyordum, o güne dek taciz konusundaki maillere de göz ucuyla ara ara bakıyordum çünkü grup içerisinde bu konuda kadınlar birlikte epey bir şey yapıyordu ve çözüm yoluna girildiğini düşünmüştüm. Birlikte toplantılar yapılmış, kadınlar düzenledikleri atölye çalışmaları ardından bir manifesto yayınlamış ve grupta paylaşılmıştı. Ve önemli bir bilgi, bu süreçte taciz eden kişinin ismi ifşa edilmedi. Ben sürece, bu aşamadan sonra mail grubunda taciz konusunda yazışmaların tekrar artmasıyla dahil oldum, daha doğrusu zorunlu hissettim çünkü gazetenin kurucu çekirdek ekibinden bir erkek arkadaş kadınların yaşadıkları tacizi baya açıktan sorgular nitelikte bir mail yazdı. Grupta ben dahil epey bir insanı dehşete düşürdü bu mail, ve bir çok insan itiraz etti, adliyede emniyette yapılandan farkı ne bunun diye.

Bunun üzerine, aynı arkadaşımızdan bir mail daha geldi, çok daha uzun, entelektüel referanslarla inceltilerek neyi niye sorduğunu kendince açıklayan bir mail. Dürüst olayım, bu maili okuması bana kahır gibi geldi, ilkinden bile fenaydı çünkü ilki çok düşünmeden bir anda yazılmış desek, bu artık neredeyse onu teorize etmeye girişme sayılır. Bu mailden aklımda en çok kalan şey iki lafın biri dedikodu, dedikodu kazanı gibi ifadeler ve bunu kadınların söylediklerini itibarsızlaştıracak, güvenilirliklerini sarsacak şekilde kullanılması. Kişisel olarak benim için bunları okumanın sarsıcı olduğunu söyleyeyim; arkadaşlık ettiğiniz, birlikte çalıştığınız, yaptığı şeylere değer verdiğiniz birinin böyle şeyler yazdığını görmek insana büyük hayal kırıklığı yaşatıyor, grupta da yazdığım gibi onun adına ben utandım. Bu ikinci mail üzerine grupta tartışmalar daha da yükseldi, birçok insan itiraz etti, sordu. Şöyle diyeyim, "iyi değerli bir arkadaşımız" diye savunan (erkek) arkadaşlar bile n'apıyorsun, kendine gel demeye getiren cevaplar yazmak zorunda hissetti kendini; bu bence durumun vahametine dair önemli bir ipucu veriyor. Tabi ki o arada bu maillere niyet okuma yaparak arkadaşını savunanlar da oldu, ve olaya biraz daha mesafeli yaklaşıp konu üzerine bir yorumda bulunmadan ortalığı yatıştırma amaçlı yazılanlar da.

Ve olan oldu, bu tartışmalar sürerken tacize uğrayan kadın arkadaşlardan biri gruba neler yaşadıklarını açıktan anlatan bir mail yazdı. Evet bu gerekten oldu, tacize uğramış bir kadın tanıdığı, tanımadığı bir sürü insanın içinde bunları anlatmak zorunda hissetti kendini, yani hissettirildi. Ve inanmayacaksınız ama bütün bunlara rağmen hala taciz edeni ifşa etmemişti. Aldıkları karara bağlı kalma çabalarına saygı duymakla birlikte, dürüst olayım onca şeyi yazarken kendimi daha fazla tutmazdım ben olsaydım herhalde. Böyle uzun uzun anlatıyorum ama bu yazdıklarım bir iki gün gibi kısa bir süre içinde gerçekleşiyor -gruptan ayrıldığım için kontrol edip net bilgi veremiyorum.

Ben kadınların yazdıklarının etkisini üzerinden atamamışken sabah gruba bir mail geldi, kadınları taciz eden arkadaş son yazılanlarla artık bahsedilen kişinin kendisi olduğundan emin olmuş ve yazmak zorunda hissetmişti - tabi o zamana kadar süreci takip edememe, yazamama olmasının uzakta olma, internet bağlantısı olmama gibi nedenleri vardı. Yani yorumlarımı kendime saklayarak, onun yazdıklarını aktarıyorum. Bu mail benim için sadece yazdıkları açısından değil, uzun yıllardır tanıdığım biri de olması, sık görüşen arkadaşlar olmasak da, nedeniyle önemliydi. Bu arada bir küçük not daha, tacize uğrayan kadınlar gruba benden çok sonra katılmışlardı, hiç birini tanımıyordum; buna karşın çekirdek ekipte olmalarından dolayı tacizi yapan ve yukarıda bahsettiğim şekilde davranan erkek arkadaşı ve onu destekleyenlerin bir kısmını tanıyorum. Tacizi yapan kişi de Solfasol'ün çekirdek ekibinden olup gazeteye çok uzun zamandır maddi manevi katkı sunan biri. Bu arkadaşın kendini ifşa mailindeki iyi şey, saldırıya geçmeyip durumu kabul ederek özür dilemesi ve alınan her karara uyacağını söylemesiydi. Maildeki sorun ise, verdiği rahatsızlıktan dolayı özür diledikten sonra aslında bunların yanlış anlaşıldığını ve imkan olsa kendini ifade edebileceğini yazmasaydı. Sanıyorum ülkede özür geleneğimiz böyle, son yıllarda en çok duyduğumuz şey, hele de erkeklerden, yanlış anlaşıldım olmuştur. İşte bu da özrün kıymetini alan bir şey, yani yedi kadın birden mi yanlış anlamış diye insanın içinden bir ses yükseliyor.

Bundan sonrasında neler oldu? Benim ilk mailimi yazmam bu ifşadan sonraya rastlıyor; mailde bu olanlar karşısında ne düşündüğümü, hissettiğimi anlatıp mümkün olduğunca yapıcı bir şekilde durumun nasıl ele alınabileceğini önerdim. Tacizin politik bir mevzu olduğu, ona göre tavır alınıp bir süreç başlatılması gerektiği ve tacizi yapanın arkadaşımız olması bir şeyi değiştirmediği şeklinde özetlenebilir kısaca, bu aşamada en somut önerim ise taciz yapan arkadaşın en kısa zamanda gruptan uzaklaştırılması ve sürece öyle devam edilmesiydi. Ancak tacize karşı baskıcı ve sorgulayıcı tavırda bulunan arkadaşın da aktif olarak yıllardır insan hakları alanında çalışıyor olmasından dolayı bir sorumluluğumuz olduğuna dikkat çekerek buna ama grubun kendisinin karar verebileceğini söyledim (okumak isteyen buradan ulaşabilir, isimlerin olduğu yere (...) işaretini koydum: Mail-1)

Bu maili yazarken çok tereddüt içindeydim, özellikle uzaktan ve olayların dışından yazdığım için. Ancak, mailime özelden tacize uğrayan kadınların teşekkür ve iyi ki yazdın mesajları bana çok iyi geldi, yapmam gereken bir şeyi yapmış olmanın getirdiği bir iyi hissetmeden bahsediyorum çünkü o ana dek hiç bir açıklama yapmadan beni gruptan çıkarın demeyi planlıyordum. Sonrasında konuyla ilgili bir kaç yatıştırıcı, toparlama amaçlı mailin akabinde tartışmalar tekrar arttı ve özellikle taciz yapandan çok tacize karşı sorgulayıcı tavır alan arkadaşın yazdıkları gündem oldu, bir hafta boyunca bunun üzerine bir çok insan bu arkadaşı muhatap alarak itirazlarda bulundu, sorular yöneltti, kızdılar, eleştirdiler, hayal kırıklıklarını yazdılar. Ama arkadaş bana mısın demedi, tek bir satır bile yazmadı, karşımızda büyük bir sessizlik duvarı bulduk. Ve bunun üzerine her gün insanlar birer birer ayrılmaya başladı, kimi açıklama yaparak kimi sessizce; onca insan gitmesine rağmen tek bir ses etme sorumluluğu duymadı. Bu arada birlikte çalıştığı insanlardan, taciz tartışmasında iyice ortaya çıkan bu tavrın aslında genel olarak da hep karşılaştıkları bir şey olduğu, ve gazetede yürüyen işlerin de şeffaf, kolektif ve demokratik yollarla işlemesine engel olduğunu söyleyenler oldu ki bence sayıları hiç de az değildi. Ben bu aşamada, söz konusu arkadaşın karar ve denetim mekanizmalarından geçici olarak uzaklaştırılmasını önerdim çünkü herhangi bir şeyi sağlıklı bir şekilde tartışmanın yolları kalmadığı gibi en önemlisi insanlarda büyük bir güven kaybı vardı (Mail-2) .

Sözü geçen bu arkadaşımız sessizliğini, onca üye kaybıyla geçen bir haftanın sonunda mail adreslerinin kapatılmasıyla ilgili bir soruya cevap vermesiyle bozdu. Tartışmalara daha dışarıdan dahil olan ve gruba genel olarak yapıcı, yatıştırıcı şeyler yazan bir kişinin mailiydi bu. Anlaşılan kişisel olarak önemsediği bu kişinin şüphelerini giderme ihtiyacı duyup başka kimseye bir şey deme gereği görmedi. Bunun üzerine doğal olarak son kalanlar da isyan etti, bu nedir yaptığın diye. Ben de uzun süredir böyle bir saygısızlık  görmediğimi söyleyerek, eğer süreç bu şekilde devam ederse ayrılacağımı ve bunu kamusal olarak paylaşacağımı belirttim.(Mail-3)

Sanırım bunlar olurken, tacize uğrayan kadınlar başta olmak üzere gazeteye emek veren epey bir insan ayrılmıştı. Ben kadınlara da özelden yapacakları toplu bir eylem kararı varsa isterlerse destek olacağımı yoksa ayrılacağımı söyledim. Zaten bunu dedikten bir ya da iki gün sonra ayrıldım çünkü o ana kadar tartışmada hiç yer almayan ve hatta mail grubunda olduğundan bile haberimin olmadığı Solfasol'ün kurucu ekibindeki bir kadın arkadaştan bir mail geldi, çok kısa ve özet şekilde zamanında kendisi de gazetede çalışırken aynı erkek arkadaş tarafından epeyce rahatsız edildiğini açıkladı. Mailleri takip etmediği için olaylardan ilk ekipte yer alan başka bir kadın arkadaşın demesiyle yeni haberdar olmuştu, kendisinin uzaklaşmasının da bu tür nedenlerle olduğunu belirterek gruptan çıktı. Birebir tanıdığım, birlikte çalıştığım, sevdiğim ve uzun süredir görmediğim bu kadın arkadaşın mailini okuyunca diyecek laf bulamadım; aslında artık edecek laf kalmamıştı, tartışmanın kendi bile bana anlamsız geldi o noktadan sonra. Yapılması gereken belliydi, sorumlu arkadaşlar üzerine düşeni yapıp çekilmeliydi, en azından bir süre, ama olmadı; belki sakinleştirici samimi bir mail de iyi gelebilirdi, ama o da olmadı. Bu mail üzerine yazılan yeni sayının geldiği, paketlenip dağıtımının yapılması gerektiğini, abonelere karşı sorumlulukların olduğunu hatırlatan mailler geldi. Taciz konusunda hepimizin bilgisiz olduğu, bu konuda her beraber toplanıp forumlar yapılmasını öneren mailler geldi. Öyle ki gidenler bile geri gelebilirdi, her şeyi konuşup çözmek mümkündü, yan yana geldikten sonra olurdu. Bu arada, bu öneriler bu son mailden önce yapılmaya başlamıştı, itiraz eden bir çok insanın karar almak için toplanalım önerilerine karşı bir forum önerisi de dillendiriliyordu, ama politik zemine dair tek bir ipucu vermeyen, taciz değil genel bir problemden bahseden. Hatta bir sonraki sayıda içinde değil taciz kelimesi herhangi bir problemin varlığından bahsetmeyen bir maili tek başına gazete olarak basılması önerildi.

Bunların üzerine bir şey demeyeceğim, yoruma gerek olmayacak şekilde her şeyin açık olduğunu düşünüyorum.O yüzden de ne düşündüğümden çok mail üzerinden ne yaşadığımı tane tane anlattım. Son bahsettiğim kadın arkadaşın mailinden sonra ben de ayrıldığımı yazıp mail grubundan çıktım (Mail-4). Bu yazıyı yazmak için özellikle bir hafta bekledim, hem sakin durup tartışmanın sıcaklığı geçsin diye hem de belki beklenmedik iyi bir şey olur diye, bir umut işte. Bu sürede eskiden arkadaşlığımın olduğu biri hariç benimle iletişime geçen herhangi biri olmadı, bu mailleşme de kişisel bir görüş paylaşımıydı. İlk başta kişilerin ismini de yazmayı planlıyordum çünkü bu insanlar yaptıkları işler, dahil oldukları gruplar nedeniyle bilinmesi gerekiyor. Ancak, bu aşamada sürecin hala devam ettiğini söyleyenler varken bunu yapmanın doğru olmadığına karar verdim. Ayrıca bu olayı birebir yaşayan kadınların yapmak istedikleri şeyler olabilir, onların iradelerini yok saymak istemedim. Zaten benim derdim kişilerle, isimlerle değil; bir dönem emek verdiğim ve hala bir yanıyla parçası hissettiğim Gazete Solfasol'in geldiği nokta, dönüştüğü şeyle. En başta söylediğim gibi tanıdık bir ayrılma hikayesi anlattım, buna zorunlu hissettim çünkü anlatmasam olmazdı. Çünkü tacize karşı bir şey yapmamak asla bir şey yapmamak değildir, bir şey yapmadan, öylece durup beklerken de gayet taciz kültürünün yeniden üretilmesine katkıda bulunuyoruz; kimi zaman sessizliğimizle kadınların halihazırda yaşadıklarına yeni bir şiddet halkası daha eklemiş oluyoruz, işte bu yüzden anlatmakla yükümlüyüz.

Solfasol güzel bir ihtimaldi, ama olmadı. Bundan sonra herhangi bir bağımın olmayacağı gibi, ortak oldukları herhangi bir eylem, etkinlik vs'de yan yan gelmekten imtina ederim. Belki devam eden süre daha iyi şeylere gebe olur, ama benim için bu sürecin olumlu sonuçlanmasının ilk koşulu başta tacize uğrayan kadınlar olmak üzere ayrılan arkadaşlara karşı gerekli adımların atılmasıdır, kişisel olarak da burada anlattığım son bir haftayı kapsayan olaylar için tatmin edici "ama"sız bir açıklamanın önemli olduğunu düşünüyorum.

Bu arada, Solfasol'ün son sayısında gruptan bu süreçte ayrılan çok sayıda insanın emeği var, yaşadıkları üzüntü, hayal kırıklığı, güven kaybı ve kızgınlık ise duyulmayı bekliyor.

















Hepimizin gönlüne su serpen, yüz binlerce kadının bir arada fotoğraflarını gördükçe içimize umut dolduran Trump'a karşı Kadın Yürüyüşü ile ilgili günlerdir çok sayıda yazı yazılıyor, paylaşılıyor. Kendi dertlerimizden, bitmeyen ülke gündeminden fırsat bulup da bir kaçını okuyabilirsek ne ala! Kendi adıma özellikle daha kenardaki sesleri, yani beyaz Amerikalı kadınların dışında kalanların yazdıklarına kulak kabartmaya çalışıyorum. Bu sabah, politik aklına, sağduyusuna çok güvendiğim, benim için tam bir feminist sista olan sevgili Kumru (Başer) ingilizce bir yazı paylaşmıştı; ben de akşam okurum diye kenara koymuştum. Tekrar okumak için girdiğimde ne göreyim, Kumru dayanamamış çevirmiş yazıyı; okuyunca dedim ki, iyi ki de çevirmiş çünkü kendisinin de ifade ettiği gibi, yazıda anlatılan deneyim "küçücük bir gezegende ne kadar benzer şeyler tartıştığımızı gösteriyor." #SiyahHayatlarDeğerlidir hareketinin önderlerinden Alicia Garza tarafından kaleme alınmış bu yazıyı ben de burada yayınlayayım istedim -ki herkes okusun çünkü bugün içinde bulunduğumuz karanlıktan bir çıkış yolu bulabilmek, farklılıklarımızla bir araya gelerek bir hareket inşa etmek için tam da bunları konuşmamız gerek.
Yazan: Alicia Garza*
Çeviri: Kumru Başer
Hepimizin farklı farklı yerlerden bir şey yapmamızı gerektiren bir anda, sinizme nasıl karşı duracağıma kafa yormaktayım.
Cumartesi günü yeni rejime muhalefetimi kayda geçirmek üzere Washington D.C’de bir milyonu aşkın kadına katıldım.
Ülke çapındaki bütün destek yürüyüşlerini de hesaba katarsanız ABD tarihinin bir gün içindeki en kitlesel hareketlenmesi olan Kadın Yürüyüşü’ne katılmak hem sembolik hem de zorlayıcıydı.
Bir çok siyah kadın gibi katılma konusunda çelişkiler içindeydim. Bir grup beyaz kadının açıkça1963’te Washington’da yapılan İş ve Özgürlük yürüyüşünden ilham alıp, ama bu tarihi benzerliğin adını anmıyor olması sinirime dokunmuştu. “İşte gene aynı şeyi yapıyorlar” diye düşündüm. Siyahların yarattığı bir şeyi alırken aynı zamanda siyahları yok sayıyorlar.
Daha başlamadan bitirmiştim. 2016’da yapılan başkanlık seçiminde beyaz kadınların yüzde 53’ü, toplumu geriye götürmeyi hedefleyen bir adama oy vermişti. Şimdi malı satın aldıktan sonra pişman olan alıcıya benzemiyorlar mıydı? Bizim halkımız (siyahlar) sokaklarda öldürülür, işsiz, evsiz, eğitimsiz bırakılır, hapisleri doldururken, bütün bu beyaz insanlar neredeydi? Herkes için özgürlük mü istiyordunuz, yoksa sadece kendiniz için mi?
Haftalarca kenarda durdum. Gruplarda yürüyüşe katılıp katılmaya dair tartışmaları, sosyal medyada “beyaz kadınların yürüyüşü”ne yönelik kuşkuları gördüm. Beyaz kadınların, bir gün hepimizin hakları için mücadele edeceğine ikna olmayan çokları yürüyüşe katılmamaya karar verdi.
Ne var ki vakit geçip, gelmekte olan Donald Trump yönetiminin gerçekliğini kavradıkça, bir şey için için beni huzursuz etmeye başlamıştı.
Bu ülkede iktidarı dönüştürmek için kitlesel bir hareket gerektiğine inanıyor muydum? Bu kitlesel hareketin çok ırklı ve çok sınıflı olacağına inanıyor muydum? Bu kitlesel hareketi inşa etmek için hep aynı üç beş kişinin ötesini de örgütlemek gerektiğine inanıyor muydum? Bunların hepsine inanıyorsam, oraya nasıl varacaktık ve bunun gerçekleşmesi için bana düşen neydi?
Mükemmel olmayan, benim değerlerimi benim gibi telaffuz etmeyen bir şeyin parçası olma konusunda, kendime de başkaldırmaya karar verdim. Aktivizmle yeni tanışan insanlara karşı samimi ve incinmeye açık, ama kararlılığımı net biçimde ortaya koyarak, yine de gidecektim.
Beyaz kadınları eleştirebilir ve aynı zamanda, aslında bütün hayatların değersizleştiği gerçeğine uyanan beyaz ve renkli (siyahların beyaz olmayan herkes için kullandığı bir kavram) kadınları bulup onurum, güvenliğim ve radikal politikalarımdan ödün vermeden, onlara katılabilirdim.
Sonunda Washington D.C. yürüyüşüne katılan tahminen 1 milyon ve dünyanın dört bir yanında yürüyen tahminen 3 milyon insana ben de katıldım. Hayatımda yüzlerce gösteriye gittim fakat bu, katılanların çoğunu tanımadığım ya da bilmediğim bir kaç gösteriden biriydi.
Balık istifi gibi sıkış sıkış gösterici kalabalığı arasında, hayatlarında ilk defa bir kitlesel gösteriye katıldığını söyleyen insanlarla konuştum. Daha önce de gösterilere katılmış, ama bir süredir hak elde etmek için gösteri yapma günlerinin geride kaldığını düşünen insanlarla da konuştum. Onları buraya neyin getirdiğini sordum. Hepimiz için ses çıkarmak istediklerini söylediler. Kendilerinin de saldırıya uğradığını fark etmişlerdi. Herkese değer verilen, herkesin güvenli olduğu ve ihtiyaçlarının karşılandığı bir dünyada yaşamak istiyorlardı. Başkan Donald Trump yönetiminin değerlerine kendileri gibi karşı çıkan, bu kadar çok insan olmasından etkilenmişlerdi. Çaresiz hissetmek dışında bir şey yapmak istemişlerdi.
O akşam, bir belediye binasında 700’ü aşkın kişinin katıldığı, 1100’ü aşkın kişinin de yedek listeye yazıldığı bir toplantıya katıldım. Siyahlar da vardı ama katılanların çoğu beyazdı. Toplantı salonunun yaklaşık yarısı Kadın Yürüyüşü’nün hayatlarında katıldıkları ilk kitlesel eylem olduğunu söyledi. Değişimin nasıl olacağını ve kendilerinin nasıl katılabileceğini öğrenmek istiyorlardı. Ve bu daha başlangıçtı.
O gece, sosyal medya hesaplarımı tararken, yüz binlerce insan için dönüştürücü bir deneyim olan bu yürüyüşü küçümseyen çok sayıda yorum okudum. Merak ettim insanları katılıma çağırmak yerine “siktirin evinize gidin” deseydim ne olacaktı? Gene de gelirler miydi? Gelmeseler fark eder miydi?
Öfke politik bilincimizi dönüştürmekte çok önemli bir rol oynar ve bu özelliğine gereken değer verilmeli.
Pembe örgü “pussy” (İngilizce hem kedicik hem argoda am anlamında) beresiyle yürüyüşe gelen beyaz hanım, müstakbel başkanın, “kadınları pussy’sinden (amından) yakalamak”tan sözlerine deli gibi öfkeli. Şimdiye kadar kenarlardan seyretmiş olsa da bir şeyler yapmaya kararlı.
Amerika’nın, göçmen işçi emeğine bağımlı olmasına karşın, kağıtsız göçmenleri kaçak bir hayat sürmeye zorlamasının yarattığı öfke, göçmen işçileri de harekete katılmaya yöneltebilir.
Bu ülkenin bizi insanlığımızdan mahrum edişine çılgınca öfkeli olan renkli Amerikalılar şimdiye kadar katılmadılarsa da şimdi harekete katılabilirler.
“Delirmek için çok sebebim var ve delirmeye hakkım var” diyen Solange’a katılıyorum. Fakat öfke tek başına yeterli değil. Bir şey inşa etmek ya da iktidarı almak için yeterli değil.
Öfke, Cumhuriyetçilerin hükümetin üç kanadını (Başkanlık, Senato, Temsilciler Meclisi – Çevirmenin notu) ve 32 eyaletin yasama meclislerinin her iki kanadının da kontrolünü ele geçirdikleri gerçeğini değiştirmeyecek.
Öfke, Öfke’nin kanunu kendi eline alan birilerinin topluluklarımızı terrörize etmesine engel olamayacağı gerçeğini değiştirmeyecek, ve öfke pek çoğumuzu rahatlıkla harcanabilir addeden ekonomiyi değiştirmeyecek.
Bu ahlaki olmaktan çok, pratik bir mesele. Bizim, siyah, queer, feminist, parçalı, anti kapitalist, anti emperyalist ideolojimizi belki benimsemeyecek, ama daha iyi yaşamaya hakkı olduğunu bilen ve bunu elde etmek için mücadeleye hazır milyonlarca insandan oluşan bir hareket oluşturabilir ve kazanabilir miyiz?
 Eğer örgütlenme konusunda süper güçlerimizi harekete geçirebileceğimiz bir an olacaksa, o an işte bu an.
Siyahların ya da diğer renkli halkların beyazları suçlamaması gerektiğini savunmuyorum. Beyazların bir yere gittiği yok. Ama farklı düşünmeye ve eylemeye başlamazsak biz de bir yere gidemeyiz.
Yüz binlerce insan bir harekete katılmanın ne anlama geldiğini anlamaya çalışıyor.
Bir harekete ait olmak için insanların değişemeyeceğine, dönüşemeyeceğine, haklı olmanın, birliktelikten, birbirine ihtiyacı olmaktan daha önemli olduğuna inanmak gerektiği mesajını verirsek kazanamayız.
Eğer hareketimiz bir güç inşa etmeyi ciddiye almıyorsa, o zaman kimin en radikal olduğu üzerine faydasız bir çabalama içindeyiz demektir.
Bu, hepimiz için, bir harekete yeni adım attığımız günlerdeki kendi halimizi –o süreçte bize sabır gösteren, bizimle hemfikir olmadığı halde ilişkiyi koparıp atmayan, kendi kibrimiz içinde debelendiğimiz anlarda bize bilgece gülümseyen (tecrübeli) örgütçüleri- hatırlamak için bir vesile olsun.
Ben hayatımı harekete adamadan önce kim olduğumu hatırlıyorum. Bana karşı çok sabırlı olan birini. Benim de bir katkım olabileceğini gören birini. Beni koparıp atmayan birini. Benim kararlılığımı artırmak için emek veren birini. Bana sorumluluk taşımayı öğreten birini. Bana yüzyüze olduğumuz sorunların kökünde yatan esas meselelerin farkına varmamı sağlayan birini. Beni gelecek vizyonumu ortaya koymaya teşvik eden birini. Beni hareketini bulmaya çalışan başkalarına ulaşma konusunda eğiten birini hatırlıyorum.
Bu ülkenin içinden geçmekte olduğu bu süreçte, kimse güvende değil. Bir çoğumuz şimdiye kadar hayatımızda nefret, ihmal ve aç gözlülükle tanıştık ama içine girdiğimiz dönem bildiğimiz hiç bir şeye benzemiyor.
Milyonların içinde olduğu, çeşitliliği kapsayan bir hareket inşa edebiliriz. Sınıf, ırk, toplumsal cinsiyet, yaş, yasal belgeler, din ve fiziksel engelli olmanın yarattığı farklılıkları enine kesen bir hareket yaratmamız gerekiyor.
Bir hareket inşa etmek sizinle hemfikir olmayan insanlara ulaşabilmeyi gerektirir. Daha basit söylemek gerekirse birbirimize ihtiyacımız var, liderliğe ve stratejiye ihtiyacımız var.
İnsanlara yüzlerce kere şimdiye kadar burada olmadıkları için şimdi de olmaya hakları olmadığını söyleyebiliriz. Fakat emin olun, bu bizi tek bir yere götürür: Hiç bir yere...
(*)Alicia Garza: Ulusal Ev İşçileri Birliği özel projeler müdürü. CA, Oakland’da yaşayan bir örgütleyici, yazar ve özgürlük düşleyicisi. 2013 yılında Trayvon Martin’in öldürülmesinden sonra gelişen Siyahlara karşı ırkçılığın bütün biçimleriyle mücadeleye odaklı #SiyahHayatlarDeğerlidir adlı uluslararası kampanyanın kurucularından.
Toplumda eğitimli erkeklerin bunları çok daha az yapacağı gibi genel bir kanı yerleşmiş olduğundan, üniversitelerde cinsel taciz ve tecavüz başta olmak üzere her türlü erkek şiddetinin daha az olacağı bekleniyor. Ne büyük bir yanılgı! Üniversiteden yolu geçmiş her kadın, ister öğrenci ister çalışan, bilir ki yaşadığımız bu ataerkil dünyada hiç bir yer erkek egemenliğinden muaf olmadığı gibi üniversiteler de değil. Hatta tam da bu söz konusu genel kanı nedeniyle bu tür kurumlarda çok daha incelikli ve gizil ve en çok da ikiyüzlü formlarıyla erkek şiddeti hayat buluyor. Özellikle genç kadın akademisyenler ya da akademisyen adayları, eril akademinin görünmez kurallarıyla bir çok alanda kontrol ve denetime maruz kalırken, aynı zamanda çevrelerindeki erkeklerden –arkadaş, meslekdaş, profösör, idari görevli vd. aklınıza kim gelirse- cinsel taciz ve istismara uğrama riskiyle karşı karşıya. En önemlisi ise bu tür olaylar maalesef münferit vakalar olmayıp akademik kültürün bir parçası halinde; ve üstünün örtülmesi, ya da sessiz kalınarak yok sayılması ise adeta yerleşmiş bir gelenek. Tacize uğrayan bir kadın, hele de genç bir öğrenci ya da asistansa, olur da söyleyecek cesareti bulursa buna herkesi inandırması, ikna etmesi gerek. Bunu yapan alanda sözü geçen, ünvanlı ya da yaptığı çalışmalar veyahut eleştirelliğiyle bilinen bir erkekse düşünün durumun vahametini; onun karşısında bir genç kadının sözünün ne kıymeti olur ki?! Kimisi duymak istemez, kimisi duymazdan gelir, kimisi duyup inanmaz, hayatta yapmaz o der; ve çoğunluk ise duyup bilse de aman başımız ağrımasın diyerek hiç bir şey olmamış gibi davranıp uzak durur. Şiddet hayatımızın her köşesine ince ince sessizlikle böyle siner. Ve işte aslında tam da bu tür şiddet, yani sessiz kalınarak üretilen şiddet, tacize ve/ya cinsel istismara uğrayan kadınlara asıl öldürücü darbeyi vuran şey olur çoğu zaman; bu eril kültürün devamı için değirmene en çok su taşıyandır kısaca.

Yakın zamanda bu olayları tekrar düşünmemizi, tartışmamızı sağlayan önemli bir olay oldu. İngiltere’de bulunan University of London'a bağlı Goldsmiths Enstitüsü’nde on yıldan fazladır çalışan feminist profesör Sara Ahmed çalıştığı üniversitede cinsel tacize karşı çözüm üretilmediği için işinden ayrıldı. Son bir kaç yıldır öğrencileriyle birlikte cinsel tacize karşı kurumsal düzeyde çözüm üretilmesi için girdikleri mücadelede neler yaşadıklarını tane tane anlatıyor Sara Ahmed istifası üzerine yazdığı mektubunda; nasıl görmezden gelindiğini, seslerinin nasıl bastırıldığını ve en çok da sessizliğin bu süreçte şiddet olarak nasıl bir işlev gördüğünü.

Bir çok gazetede ve internet sitesinde yayınlanan bu mektubu ingilizcesinden ilk okuduğumda bir süre etkisinden çıkamadım, bazı cümlelerin tekrar tekrar üzerinden geçtim. Yaşanılan deneyimin bizim için ortaklığı bir yana, sevgili Sara Ahmed’in cinsel tacizle mücadeleye ilişkin çok yerinde tespitleri, sorgulamaları kadar bunları kelimelere adeta hayat verircesine dile getirmesi beni derinden etkiledi. Bu sebeple bu metnin türkçede olmasını ve başkalarının, özellikle de genç kadınların okumasını çok istedim. Çünkü biliyorum ki bu mektupta yazanlar, üniversitelerde okuyan/çalışan bir çok kadının yaşadığına karşılık geliyor. Akademide cinsel taciz başta olmak üzere erkek şiddetini dert edinen ve bununla mücadele etmeye çalışan feminist kadınlar olarak sesimizin daha gür çıkması ve bunun üzerine birlikte daha çok kafa yormamız ve mücadele alanları geliştirmemiz gerek. İşte bu mektup tam da bu anlamda meseleyi politik sorumluluk ve feminist eylem açısından düşünmemiz için önemli bir imkan sunuyor.

Mektubun sonlarına doğru Sara Ahmed iz bırakmamız gerektiğinden bahsetmiş, olanların izlerini. İstifasıyla ve sonrasında yazdıklarıyla yapmaya çalıştığı aslında tam da bu. Bu yazıyı yazarken twitterda şöyle bir fotoğrafa rastladım, kan kırmızısı harflerle tahminen Ahmed’in çalıştığı fakültenin duvarına “sara ahmed nerede” diye yazılmış. Sanırım Ahmed’in çağrısı bundan daha iyi karşılık bulamazdı. İstifa etmek her zaman vazgeçmek midir, hiç sanmıyorum; çünkü sesini duyurmak için bazen kalmak gerekir bazen ise -istemeyerek de olsa- gitmek. İşte Ahmed’in istifası üniversitelerde cinsel taciz konusunda etrafımızı saran sessizlik duvarını delmek için fırlatılmış çok güçlü bir taş mahiyetinde. Ne yaparlarsa yapsınlar O’nun izi asla silinemeyecek, ve hep bir yenisi eklenecek.

Sizi mektupla baş başa bırakmadan önce son bir not, ingilizceden türkçeye çeviriyi sevgili arkadaşım Petek Onur yaptı; sevgili Aksu Bora çeviri metni son bir kez gözden geçirdi ve bana da bu girişi yazmak düştü. Bundan sonrasında, söz Sara Ahmed’in..




SÖYLEMEK


Meslektaşlarım ve oyunbozanlar[1],

İşimden istifa etme kararımla ilgili yazımı paylaştığımdan beri çok büyük bir destek ve dayanışma gördüm. Yorum yazan ve bana mesaj gönderen herkese teşekkür etmek isterim.

İstifa etmek zor bir karardı. Bu kararın nedenlerini paylaşmak benim için önemliydi: İstifamın hem feminist bir protesto hem de feminist bir kendine değer verme eylemi olduğunu göstermek.

Açıklamamın üstü kapalı ve kısa olduğunun farkındayım. Bana (meslektaşlarıma da olduğu gibi) ayrıntılar soruldu: Hikâyeyi anlatmam, neler olduğunu insanlara söylemem istendi. Bu ricaya yanıt olarak birkaç söz söylemem gerek. Anlatamayacağımız şeyler olduğunda bile, anlatılmamış çok fazla şey bırakmak zorunda olduğumuzda bile, açıkça söylemenin neden önemli olduğuna dair birkaç söz etmeliyim.

Çalıştığım üniversitedeki cinsel taciz sorununu ilk defa üç yıl önce, bir meslektaşımdan duydum. Konuşmayı dün gibi hatırlıyorum. Anlattıklarıyla sarsılmıştım. Hikâye, iki soruşturmanın ardından üniversiteyi bırakan bir kişiyle ilgiliydi. Fakat o konuşma beni başka konuşmalara yönlendirdi: Hem yönetimle hem de en önemlisi, öğrencilerle. Cinsel taciz sorununun boyutuna dair bizi alarma geçiren, öğrencilerdi. O zamandan beri dört soruşturma oldu. Ondan önce iki soruşturma olmuştu. Dört öğretim üyesiyle ilgili altı soruşturma: En azından benim bildiğim kadarıyla.

Sayılardan bahsediyorum çünkü bize bir şey öğretiyor: Cinsel tacizden bahsederken konu ne bir ya da iki ayrıksı kişi hatta ne de ayrıksı bir kurum. Konu, akademik kültürün bir parçası olarak sıradanlaşmış ve normalleşmiş cinsel taciz.

Konuşmadığımız şey hakkında konuşuyoruz.

Dolayısıyla, “cinsel taciz sorununu ele almadaki başarısızlık”tan bahsettiğim zaman, hiçbir şeyin yapılmadığını kastetmedim. Neticede soruşturmalar oldu. Ama bu soruşturmalar, cinsel taciz sorununun bir kurumsal sorun olarak sağlam ve anlamlı bir biçimde ele alınmasına yol açmadı. Bu konuda politika geliştirme girişimlerimiz ve politika değişikliklerimiz olduğunda da bu genel tartışmaya açılmadı.

Son üç yılda hem kendi fakültemde hem de diğer üniversitelerde birçok kişi başına gelen cinsel tacizi benimle konuştu. Bu konuşmalar aracılığıyla bir şeyin farkına varmaya başladım: Üniversitelerde çok sayıda cinsel taciz vakası yaşanıyor ama bu vakalarla ilgili bir kamusal arşiv kaydı yok. Sanki buharlaşıp kaybolmuşlar. Doğrudan etkilenen kişiler dışında hiç kimse onlar hakkında bir şey bilmiyor. Bu vakalar iz bırakmadan nasıl kaybolur? Neredeyse bütün vakalarda bu böyle. Çünkü soruşturmalarda gizlilik hükümleri işletiliyor. Bu hükümler, örgütün itibarını korur, böylece kimse ne olduğunu öğrenemez. Tabii korunan genellikle tacizcidir: Sicilinde leke olmaz, hayatına devam eder. Tacize uğrayan ise her zamankinden de yalnızdır (taciz zaten bizatihi yalnızlaştırıcıdır). Sessizliğe terk edilirler. Sessizlik, bir başka darbedir; yaşamayanın bilemeyeceği bir duvar (çünkü sessizlik kayda geçmez; söylenmeyeni duymadığınız için).

Ve bir diğer sonuç: Sorunun boyutunu bilmemizin hiçbir yolu yok.

Sorunun boyutunu bilmemizin hiçbir yolunun olmayışı, sorunun boyutunun göstergesi.

Yarın “Arşivler Önemlidir” konferansımızda gizlilik ve arşivlerle ilgili birkaç söz söyleyeceğim. Cinsel taciz vakaları gizlilikle sarmalandığı zaman, bir arşivimiz olmaz; olup biteni anlamamızı sağlayacak belgelere, materyallere erişemeyiz. Çok fazla eksik vaka var, bu işin içine girdiğimden beri daha da fazlasını öğrendim. Bir arşiv oluşturacaksak, bir kurumun yönetmeliklerini izlememeliyiz. Ve bir kurumun yönetmeliklerini izlemezsek, belgelediğimiz zararın nedeni haline geliriz. Buna yanıt şu olacacaktır: Zararı sınırlamak. Zararı sınırlamanın yolu çeşitliliği sağlamaksa, ırkçılık üzerine çalışmamda açıkladığım gibi, o zaman zararı sınırlama, konuşmayı kontrol etme şeklini alır: Şiddet hakkında konuşan insanların duyulabilecekleri yerlerde konuşmalarını engellemeye çalışmak.

Zararı kontrol altına almak, zarar görmüş olanları kontrol altına almaktır.

O bir şikâyet olarak duyulur. Şikâyet olarak duyulduğunda, aslında kendisi olarak duyulmaz.

İşitmenin yokluğu, üreticidir. Sessizlik, taciz ve istismar kültürünün yeniden üretilmesini sağlar. Şiddetten söz etmediğimiz zaman şiddeti yeniden üretiriz. Şiddete dair sessizlik, şiddettir.
           
Sessizlik içinde giden birçok öğrenci oldu. Kalabilselerdi ne söyleyeceklerini hala bilmiyoruz.

Kayıp belgeler; kayıp insanlar. Ne kadar çok şeyi kaybettiğimizi bilmiyoruz.
           
Sessizlik.
           
Bir kurumun bu konuda resmi bir tutumu yoksa, mesele sadece kimsenin ne olduğundan haberdar olmaması değil, zaten buna gerek olmamasıdır. Kişilere bilmeme izni vermişsiniz demektir. Ve sonra konuşma küçük alanlarla sınırlanmış hale gelir: Bizim oluşturduğumuz gibi feminist merkezlerde. Bu alanlar önemlidir: Sığınak haline gelirler; yaşam hatları, gidilecek yerler.  
           
Ama şunlar da doğru olabilir:
           
Konuştuğumuz zaman dinlemek zorunda değiller.

Ve hatta:

Konuşuyoruz, böylece dinlemiyorlar.

Ve son üç yılda sessizlikle uğraştık, sorunun etrafında dolaştık, mührü kırmaya çalıştık, iletişim kurmaya, ulaşmaya çalıştık. Daha genel ve ortak bir konuşmanın, olanlar hakkında bir konuşmanın devamını sağlamaya uğraştık.

Hiçbir şey. Sessizlik. Hâlâ.

Üstelik tacize uğramışlar açısından tacizin tarihi öylece ortadan kaybolmuş gibi. Tacize meydan okuma tarihi de (ki bu çoğunlukla kendini tacize uğramaya yeni baştan açmak demektir) onunla yok oluyor. Hiçbir şey olmamış gibi. Yanlış bir şey olduğuna dair belli belirsiz bir fikri olanlar, bu yanlışın halledilmiş olduğuna dair de belli belirsiz bir fikir ediniyorlar. Aslında ilgililer gitse de, yanlış devam ediyor. Kişiler yerlerinde duruyor (genellikle de yönetici konumunda olanlar), ilişki ağları canlı, yapılar veya süreçler hiçbir soruşturma olmadan devam ediyor.

Ve sorunlar yeniden ortaya çıkıyor. Ve şikâyetler tekrar görmezden geliniyor.

Gizlilik hükümleri cinsel tacizi konuşamayacağımız anlamına gelmez ve gelmemeli. Tersine, cinsel tacizi konuşmak zorunda olduğumuz anlamına gelmeli. Bu konuşmaya katılmalıyız, çünkü zor. Birbirimize karşı bir sorumluluğumuz var; eğitimciler olarak öğrencilerin gelişimini, öğrenmelerini sağlayacak bir ortam yaratma sorumluluğumuzla aynı sorumluluktur o.

Dahası var. Gerçekten açıkça konuştuğunuzda, bir sorun olarak görülürsünüz, sanki sorun sırf siz ondan bahsettiğiniz için varmış gibi. Sanki siz ondan bahsetmeyi bir bıraksanız, sorun ortadan kalkacakmış gibi. Bu zorluğu daha önce anlatmıştım: Bir sorunu ifşa etmek, nasıl o sorunu yarattığınız izlenimi doğurur. Üstelik sadakatsizlikle –söylemeye çalıştıklarınız yüzünden itibarı zedelemekle, hatta feminizme zarar vermekle suçlanırsınız; her şeyin ve herkesin itibarını zedeliyormuşsunuzcasına.

Fakat yine de konuşmalıyız: Zarar veren şey, sessizliktir.

Ve son üç yıldır cinsel taciz sorunu üzerinde birlikte çalıştığım öğrencilerime herkesin huzurunda teşekkür etmek istiyorum. Her ne kadar olanlar henüz resmen tanınmasa da, her ne kadar yıkılması gereken birçok şey yerinde kaldıysa da, çok fazla şey başardınız ve biliyorum ki gelecek birçok öğrenci sizin titiz emeğinizden yararlanacaktır, bazı öğrenciler hâlâ aynı şeylerle karşı karşıya kalıyor olsalar bile.

Bazı konularda kesin bir fikrim yoktu; hala da yok. Umuyorum ki zamanla ve destekle, daha net fikirler oluşturabiliriz. İz bırakmamız gerek. Daha fazla iz. Olanın izleri. Bunun olmasını nasıl engelleyeceğimizi öğrenmek için, ne olduğunu konuşmamız gerek.

Yakında çıkacak kitabım Living a Feminist Life’tan (Feminist Bir Hayat Yaşamak) bir bölüm olan “Feminist Snap”e (“Feminist Kopma”) istifamla ilgili bir paragraf ekledim.

Sonuç mahiyetinde ve teşekkürlerimle onu paylaşayım.

Katlanmam beklenen şeyler çok fazla gelmeye başladı; yaptığımız işe destek verilmemesi, durmadan çarptığımız duvarlar. Ayrılabilecek maddi kaynak ve güvenceye sahiptim. Ama yine de kolum kanadım kırılıyor gibi hissettim: Sadece bir işten veya bir kurumdan ayrılıyor gibi değil, bir hayattan, akademik hayattan da ayrıldığımı hissettim; sevmiş olduğum bir hayattan, alışık olduğum bir hayattan. Ayrıca o ayrılma eylemi bir tür feminist kopmaydı: Daha fazla katlanamadığım bir an oldu, herhangi bir yere varmamızı engelleyen o duyarsızlık duvarları; başarmamızı engelleyen o duvarlar. O bağ bir kez koptuğunda, çoktan kırılmış olan bir şeye tutunmaya çalışmış olduğumu fark ettim. Belki kurumla ilişkim Silas’ın su testisiyle [2] olan ilişkisi gibiydi: Kırılan parçaları bir arada tutmaya çalışsaydım, bir anıyla, artık olmayanın hatırasıyla baş başa kalacaktım.

İstifa kulağa pasif, hatta kaderci gelebilir: Kişinin kaderine boyun eğmesi [3]. Ama istifa bir feminist protesto eylemi olabilir. Kopmakla şunu diyorsunuz: Cinsel taciz sorununu çözmeye çalışmayan bir kurum için çalışmayacağım. Cinsel taciz sorununu çözmeye çalışmamak cinsel taciz sorununu yeniden üretir. Kopmakla şunu diyorsunuz: Katlanamadığım, katlanılmaması gerektiğini düşündüğüm bir dünyayı yeniden üretmeyeceğim.


[1] Oyunbozanlar anlamına gelen killjoys, Sara Ahmed’in bu yazıyı ve diğer yazılarını paylaştığı blog sayfasının (feministkilljoys.com) adında geçmektedir. (ç.n.)
[2] Sara Ahmed, National Women’s Studies Association Conference’taki 13 Kasım 2015 tarihli “Feminism and Fragality” (“Feminizm ve Kırılganlık”) başlıklı konuşmasına atıfta bulunuyor. Konuşmada George Eliot’un Silas Marner adlı romanında Silas adlı karakterin her gün kuyudan su taşımak için kullandığı ve en değerli eşyası olarak gördüğü testisinin kırılmasıyla ona yüklediği anlamların da kırılmasından ve testinin bu anlamların bir anıtına dönüşmesinen söz etmiştir. (ç.n.). 
[3] Orijinal metinde geçen “resignation” (istifa) sözcüğü ve “resigning oneself to one’s fate” (“kişinin kaderine boyun eğmesi”) deyimi istifa etmek, çekilmek, teslim olmak anlamlarına gelen “resign” fiilinden türemiştir. Ahmed bu anlamlar arasında bir bağ kurmuştur. (ç.n.)